Dziwidło olbrzymie Systematyka[1][2] Domena eukarionty Królestwo rośliny Podkrólestwo rośliny zielone Nadgromada rośliny telomowe Gromada rośliny naczyniowe Podgromada rośliny nasienne Nadklasa okrytonasienne Klasa Magnoliopsida Nadrząd liliopodobne (≡ jednoliścienne) Rząd żabieńcowce Rodzina obrazkowate Rodzaj dziwidło Gatunek Dziwidło olbrzymie Nazwa systematyczna Amorphophallus titanum (Becc.) Soc. Tosc. Ortic. 1879: 46 1879[3] Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] zagrożony Multimedia w Wikimedia Commons Dziwidło olbrzymie (Amorphophallus titanum) – gatunek rośliny z rodziny obrazkowatych (Araceae). W naturze rośnie w wilgotnych lasach równikowych w zachodniej części Sumatry. Ze względu na niszczenie jego siedlisk jest gatunkiem zagrożonym. Uprawiany bywa jako roślina ozdobna, a ze względu na okazałe rozmiary bulwy, liścia, a zwłaszcza kwiatostanu – także osobliwość botaniczna[5]. Dziwidło w trakcie kwitnienia rozgrzewa się, co pomaga uwolnić zapach Morfologia[edytuj | edytuj kod] Pokrój Roślina wieloletnia tworząca bulwę o wadze 30‒120 kg, z której przemiennie z okresami spoczynku wyrasta pojedynczy liść wysokości do 7 m, a po zwykle około 10 latach rozwoju (najszybciej po 6[5]), co kilka lat powstaje kwiatostan[6]. Liście Pojedynczy liść o wysokości do 7 m i średnicy 4‒5 m wypuszczony z bulwy. Utrzymuje się 10‒14 miesięcy. Następnie więdnie i następuje okres spoczynku trwający 3 do 12 miesięcy. Następnie roślina może wypuścić kolejny liść lub zakwitnąć[6]. Kwiatostan Pojedyncza kremowa kolba licząca 80‒330 cm wysokości, składająca się z bardzo dużej liczby drobnych kwiatów męskich, a u nasady także żeńskich; aby zapobiec samozapyleniu, kwiaty męskie rozwijają się po zwiędnięciu żeńskich. Wytwarza się zawsze pojedynczo, nigdy wraz z liściem. Otacza ją pochwa kwiatostanowa o wiśniowej barwie (różnej intensywności). Pierwsze kwitnienie następuje blisko 10 lat po ukorzenieniu się bulwy, następne co 3‒6 lat. Głównie nocą wytwarza charakterystyczny zapach (patrz niżej) przyciągający owady. Po zapyleniu, w trakcie drugiej nocy kwitnienia, temperatura kolby wzrasta (można dostrzec parowanie), przez co resztki pyłu opadają, a podobny do liścia twór podkwiatostanowy zamyka się, chroniąc zapylone żeńskie kwiaty. Kwiatostan jest otwarty najwyżej przez 2‒3 dni[6]. Owocostan Pod osłoną gnijącej pochwy kwiatostanowej rozwijają się czerwonawe owoce. Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod] W trakcie kwitnienia kwiatostan wytwarza woń przypominającą rozkład padliny. Zapach najintensywniejszy jest w nocy, wtedy też dziwidło przyciąga żerujące głównie nocą padlinożerne chrząszcze: Diamesus (omarlicowate), Creophilus (kusakowate) oraz Scarabaeidae, a do tego błonkówki z rodziny smuklikowatych[6]. Nasiona rozsiewane są przez dzioborożca żałobnego[5]. Historia[edytuj | edytuj kod] Dziwidło zostało „odkryte” i opisane po raz pierwszy w 1878 r. na Sumatrze przez włoskiego botanika Odoardo Beccariego (1843‒1920). Roślina kwitnie rzadko w naturze, a jeszcze rzadziej w hodowli. Po raz pierwszy kwitnienie egzemplarza hodowlanego miało miejsce w królewskim ogrodzie botanicznym Kew Gardens w Wielkiej Brytanii. Obecnie, kiedy liczba okazów hodowanych jest już dość duża, nie jest rzadkością, że w ciągu roku zakwita w ogrodach na całym świecie kilka z nich. W Polsce kwitnące dziwidło po raz pierwszy odnotowano 13 czerwca 2021 w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego[7]. Przypisy[edytuj | edytuj kod] ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.). ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-08] (ang.). ↑ Amorphophallus titanum (Becc.) Becc. is an accepted name. W: The Plant List (2013). Version [on-line]. [dostęp 2014-12-20]. ↑ Amorphophallus titanum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.). ↑ a b c Amorphophallus titanum (Becc.) Becc.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-06-13]. ↑ a b c d Artur Dąbkowski, Kwitnący olbrzym – Amorphophallus titanum, t. 14, 2001 [dostęp 2007-11-11] [zarchiwizowane z adresu 2007-11-11]. ↑ Niezwykły kwiat zakwitł w Polsce po raz pierwszy. Zobacz dziwidło olbrzymie (pol.). 2021-06-13. [dostęp 2021-06-14].